Hormon Çeşitleri ve Yapılan Görevleri
Özel bezler yardımı ile kan hücrelerine salgılanmakta olan ve kan hücrelerinin aktarımı sayesinde vardıkları dokular ve organlarda işlevlerini düzenleme gibi görev yapan, son derecede düşük miktarlarda dahi görev yapabilen organik olan değerlere hormon ismi verilir.
Hormon Nedir?
Özel bezler yardımı ile kan hücrelerine salgılanmakta olan ve kan hücrelerinin aktarımı sayesinde vardıkları dokular ve organlarda işlevlerini düzenleme gibi görev yapan, son derecede düşük miktarlarda dahi görev yapabilen organik olan değerlere hormon ismi verilir. Diğer bir adı ise uyarmadır. Hormonlar az oranlar ile yüksek etki etmeleri ve de fizyolojik katalizormüş gibi hareket etmeleri sebebi ile enzimler ile bir çok benzer yan taşımalarının yanı sıra bir takım yönlerden de farklıdırlar.
Hormon, metabolizmaların bünye içerisinde var olan bir takım faaliyetleri kontrol altında tutma gibi maksatlar ile üretilir ve salınımı yapılır. Tıp dilinde iç salgı olarak da bilinirler. Hücre ya da hücre grupları vasıtası ile diğer bütün hücreler ile de kimyasal içerikli mesajcı moleküllerdir. İç salgı bezinde yani endokrin bezlerinde üretimi gerçekleşir. Ardından ise kan hücrelerine karışımı sağlanır.
Hormon türlerini muhattap almakta olan tıp dalına endokrinoloji ismi verilmektedir. Endokrinoloji hormonlar ile ilgili hormonları yapan diğer bezlerin özelliklerini, niteliklerini ve dokularını inceler. Azalma ya da artış olup olmamasını, düzensizlik durumunda neler yapılması gerektiğini de araştırır. Düzensizliğin neticesinde ise vücut dokularındaki ve tüm vücutta ortaya çıkmakta olan farklılıkları sabit olan değişikliklerin rutine binebilmesi için yapılması lazım olan alternatif yolları araştıran ve inceleyen bilim dalıdır.
Hormonları konu edinen tıp dalına ” endokrinoloji ” denilir. Endokrinoloji Hormonlarla ilgili olarak hormonları yapan endokrtin bezlerinin yapılarını, hormonların niteliklerini, dokulardaki etkilerini, normal azalma ve artma hallerini, bunun sonucu olarak da dokularda ve bütün vücutta meydana gelen değişiklikleri ve normal gelişmelerin düzeltilmesi için gerekli çareleri inceleyen bilim dalıdır.
Hormonlar birden farklı yapılarda bulunabilirler. Başlıcaları; aminoasid, protein, steroid ya da polipeptit idir.
Hormonların Görevleri Nedir?
Birden çok hormon türü bulunmaktadır. Her biri bir diğeri ile alakalıdır ve görevleri açısından da birbirlerini tamamlar. Birinin sağlıklı ve iyi çalışması diğerlerininde iyi çalışması demektir. Birinde herhangi bir düzensizlik olması durumunda diğerinin sağlıklı bir şekilde işleyişide sekteye uğrar. Vücudun bir çok durumunu hormonlar etkilemektedir. Günlük hayattaki ruhsal hal ve hareketlerimizde bile hormonların etkisi vardır. Her hormon çeşidinin görevi farklıdır. Fakat genel olarak hormonların vücutta düzenleyici bir etkisi bulunmaktadır. Belirli başlı maddeler halinde bu görevleri özetlemek gerekir ise şunları yazabiliriz:
- Stres ile başa çıkmanıza,
- Cinsel fonksiyonların sağlıklı ve olması gerektiği gibi çalışmasına,
- Üremeye,
- Büyüme hormonlarının düzenli işleyişine,
- Gelişmesine,
- Enerjilerin üretimi ve depolanmasına,
- Enerjilerin kullanılmasına yardımcı olur.
Bu özelliklerin dışında da hormonların oldukça çok görevleri bulunmaktadır. Fakat her hormon ayrı bir mekanizmayı kontrol etmektedir. Her ne kadar hepsi birbiri ile alakalı olsa da, genel hatları itibari ile kontrol ettikleri ve düzenledikleri vücut fonksiyonları başka başkadır. Fizyolojik olarak etki ettikleri gibi ruhsal olarak da etki etmektedirler. Hormon eksikliklerine ya da yüksekliğine bağlı olarak kişilerin fizyolojisi ve ruhsal durumunda sallantılar oluşabilmektedir. Sivilcelerin dahi hormonlar ile alakası bulunmaktadır. Ergenliğe girilmesi ile salgılanması artan ya da harekete geçen hormonlar buna sebep olmaktadır. Gelişmemiz, büyümemiz ve cinsel işlevler gibi bir çok önemli husus hormonlarımızın kontrolü altındadır.
Bütün hormonlarının kan hücrelerine salgılanımı ve yapım esnasında adeta bir sıra gibi, kontrol mekanizmasının yönetimi ile gerçekleştirilir. Hormonlar hipofiz bezlerinden salgılanmaktadır. Kan hücrelerine karışırlar ve bu şekilde asıl hedefledikleri dokulara ulaşırlar. Bu sistemin en üst kısmında beynin taban kısmını ifade etmekte olan hipotalamus isimli bir kısım bulunur.
Hipotalamusa varmış olan herhangi bir faaliyet ya da sinirsel etkiler hipotalamustan işleyiş mekanizmasında hormonların salgılanmasını sağlar. Buna ise releasing factor ismi verilmiştir.
Hormon Çeşitleri
Hormon türleri birden fazla olmaktadır. Vücudun hemen her fonksiyonu ve işleyişi için başka bir hormon türü bulunmaktadır. Hormonlar vücudumuzun sağlıklı ve normal bir şekilde işleyişini sağlar. Ürememiz dahil olmak üzere bir çok mühim vazifeleri kontrol eder. Değerlerinin normal olması sağlığımız açısından son derecede mühimdir. Değerlerinin normal aralıklarda olmaması dahilinde derhal en yakın hastaneye gidilmesi gerekmektedir. Doktorun vereceği reçeteye uyarak bir kaç ay içerisinde eski halinize dönebilirsiniz. Tedavisi çok kolay olmak ile birlikte, tedavi edilmez ise ciddi sorunlara yol açabilmektedirler. Hormonlar birbirleri ile bağlantılı oldukları için birinin aksak işlemesi diğerlerinin de aksak işlemesine yol açacaktır. Hormon çeşitleri şunlardır:
- Tirotropik hormon (TSH)
- Adrenokortikotropik hormon (ACTH)
- Folikülü Stimüle Eden Hormon (FSH)
- Luteinize Eden Hormon (LH)
- Prolaktin (PRL)
- Growth Hormon (GH)
- melanosit
- Vazopressin
- Oksitosin
- Triiyodotironin (TS3 )
- Tiroksin
- İyodotironin ( TS4 )
- Kalsitonin
- Parathormon
- İnsülin
- Glukagon
- Adrenal Korteks Hormonlar
- Glukokortikoidler
- Mineral kortikoidler
- Adrenalin
- Nöradrenalin
- Androjen
- Östrojen
- Progesteron
- Gastrin
- Sekretin
- Kolesistokinin – pankreozimin
- Angiotensin
- Bradikinin