Paratiroid Bezi Hastalıkları ve Tedavisi

Paratiroid bezi tiroit bezlerinin tam olarak arka kısmında yer alır. bu bezler insan vücudunda toplamda 4 adettir. 70 mg ağrılığı bulunan bezler küçüktür.

Paratiroid Bezi Anatomisi

Paratiroid bezi, insan vücudunda bulunan tiroid bezlerinin tam olarak arkasında kalmaktadır ve bu kısma yapışık şekilde durmaktadır. Paratiroid bezi 4 adet bulunur. Bu bezlerin 2 âdeti üst kısımda 2 âdeti de alt kısımda yer almaktadır. Boyları 6x5x2 mm’ken ağırlıkları en faz 70 mg kadar çıkar. Paratiroid bezleri oldukça küçük bir yapıya sahiptir. Paratiroid bezleri paratiroid hormonu salgılama görevi üstlenmektedir. Kanda yer alan kalsiyum miktarında düşüklük olursa paratiroid hormonu salgılama yapmaya başlar.

Bu hormon özellikle kemiklere ve böbreklere olumsuz düzeyde etki eder. Hormonun vücutta çoğalmasından kaynaklı olarak kanda bulunan kalsiyum miktarı zaman içinde yükselir. Bu şekilde paratiroid hormonu salgılaması da azalır. Kanda yer alan kalsiyum seviyesi konusunda etkili olan en önemli organ böbreklerdir. Böbrekler sağlıklı şekilde işlevlerini yaptığı sürece D vitaminin insan anatomisi açısından aktif olmasına olanak sağlar. Bu sayede de paratiroid hormonu daha az salgılanmaya başlar. Paratiroid bezlerinden salgılanan hormon kemikler üzerinde direkt olarak etkilidir. Kemiklerde yer alan fosfor ve kalsiyumun ayrılmasını sağlayacak olan bir etkiye sahiptir.

Bu hormon ayrıca bağırsaklarda yer alan kalsiyum ve fosfor emilimini arttırmaktadır. Paratiroid bezleri, kanda yer alan kalsiyum seviyesinin düzenlenmesi konusunda önemli bir etkisi bulunan ‘paratiroid hormonu’ üretmek ile görevlidir. Paratiroid bezlerinin salgıladığı hormon aşağıda yer alan olayların üzerinde önemli düzeyde rol oynamaktadır. Bu olaylar;

• Böbreklerde kalsiyumun tutulması
• Bağırsaklardan gıda emilmesi
• Kemiklerden kan dolaşım sistemine kalsiyum sağlanması

Paratiroid Bezi Hastalıkları

• Paratiroid kanseri
• Hipoparatiroidizm
• Hiperparatiroidizm

Paratiroid Kanseri

Paratiroid kanseri paratiroid bezlerinin büyümesi olarak da kısa bir şekilde tanımlanabilir. Oluşan kanser hücreler bezden hormon salgılanmasının artırımını sağlayarak hiperparatiroidizm sorununa sebep olurlar. Oluşan kanser hücreleri çoğu zaman iyi huylu olarak ortaya çıkar. Bu tümörlere anedom adı verilmiştir. Oldukça nadir rastlanan bir hastalıktır. Paratiroid kanseri bulguları ve belirtileri;

• Kas krampları
• Eklem ağrıları
• Depresyon
• Halsizlik
• Kusma
• Bulantı
• Şiddetli karın ağrısı
• Kaslarda oluşan güçsüzlük
• Bilinçte yer alan bulanıklık
• Aşırı düzeyde idrara çıkma

Belirtilerin oluşması ile mutlaka uzman bir doktora başvurmak gerekmektedir. Paratiroid kanseri tedavisinde ise;

Hiperparatiroidizme sebep olan paratiroid kanserinin tek tedavi şekli cerrahi işlemlerdir. Yapılacak olan cerrahi işlemlerin öncesinde bezin olduğu yerin ultrason ve Paratiroid MİBİ sintigrafisi ile tespit edilmesi hem hasta açısından hem de doktor açısından önemlidir. Nadir bir şekilde de paratiroid kanseri tümörü göğüs kısmının boşluğunda oluşabilir. Bu durumda göğüs kemiğin kesilmesi işlemleri yapılması gerekmektedir. Tiroit kanseri için gerekli olan cerrahi işlemleri uzman olan doktorlar ve sağlık ekipleri tarafından yapıldığı sürece estetiksel açıdan herhangi bir sorun oluşmaz. İşlem 2 ila 2,5 cm civarında yapılacak olan bir kesi yardımı ile yapılmaktadır.

Hipoparatiroidizm

Bu sorun paratiroid bezlerinin çalışması gerekli olan durumdan daha az düzeyde çalışması sonucundan oluşan hasarlardan meydan gelmektedir. Az çalışmasından kaynaklı olarak kan dolaşımında hormon üretimi azalır ve kanda bulunması gereken kalsiyum seviyesi de azalır. Kan içinde bulunan kalsiyum seviyelerinin düşmesi sonucunda hastada ellerde ve dudak kenarlarında uyuşmalar oluşmaya başlar. Nadir şekilde de olsa kasılmalara sebebiyet verir. Hipoparatiroidizm sebep olan nedenlerden bir tanesi de tiroid bezinin çıkarılması için yapılan ameliyatlar esnasında paratiroid bezlerinden birinin çıkarılması ya da bezlerin bu esnada hasar görmesidir. Hipoparatiroidizme sebep olan etkenler arasında; doğuştan gelen paratiroid bezlerinin yokluğu ve bazı sebeplerden kaynaklı olarak bezlerin yapması gereken işlevleri kaybetmesi de yer almaktadır. Hipoparatiroidizm hastalığı bulguları ve belirtileri;

• Nöbet geçirme
• Uyuşmalar
• Kas kasılmaları
• Ayaklarda ağrılı kasılmalar
• Kollarda ağrılı kasılmalar
• Ellerde ağrılı kasılmalar
• Yüzde ağrılı kasılmalar

Bu belirtiler en sık ortaya çıkan belirtilerdir ama hastaların genel sağlık durumuna göre belirtiler farklılıklar gösterebilir. Belirtilerden kaynaklı olarak başka hastalıklar ile karıştırılma olasılığı bulunur. Konusunda uzman olan doktorlar ve sağlık ekipleri tarafından yapıldığı sürece herhangi bir sorun oluşturmaz. Hastalığa tanı koyulabilmesi için hastaların geçmiş hikâyeleri ve fiziki muayenesi yapılmalıdır. Bu işlemlerden sonra paratiroid hormon, fosfor ve kalsiyum seviyeleri ile alakalı olarak testler ve tetkikler yapılır. Düşük seviyede olan paratiroid hormonu, düşük kalsiyum seviyesi ve yüksek fosfor seviyesi bu hastalığa işaret etmektedir. Hipoparatiroidizm tedavisinde ise;

Hiperparatiroidizm

Bu sorun paratiroid bezlerinin çalışması gerekli olan durumdan daha az düzeyde çalışması sonucunda meydana gelir. Çalışması gerekenden daha fazla çalışan paratiroid bezleri gerekenden daha çok paratiroid hormonu üretir ve bu şekilde kan dolaşımında yer alan kalsiyum miktarında artma olur. Hormonun etkisi kemiklerde kemik erimesi sorunu oluşmaya başlar. Böbrekler tarafından atılacak olan kalsiyum miktarında da artış oluşmaya başlar. Bundan kaynaklı olarak da böbrek taşları oluşmaya başlayacaktır. Bu hastalığa neden olan sebepler arasında paratiroid bezinin büyümesi ve paratiroid bezinde oluşan iyi huylu tümörler yer almaktadır. Genelde böbrek yetmezliği olan kişilerde paratiroid bezi büyümesi meydana gelir. Hiperparatiroidizm hastalığı bulguları ve belirtileri;

• Sebebi belli olmayan yüksek tansiyon
• Sık şekilde böbreklerde oluşan taş ve kum sorunu
• İnatçı düzeyde olan mide sorunu
• Geçmeyen mide sorunları
• Kaslarda oluşan güçsüzlükler
• Bilinçte meydana gelen bulanıklık
• Aşırı düzeyde idrara çıkma
• Halsizlik
• Kusma
• Mide bulantısı
• Karında oluşan ağrılar
• Hastanın duygularında oluşan karışıklıklar ve bozukluklar
• Kas krampları
• Romatizma ağrısına benzeyen eklem ağrıları

Belirtilerin oluşması ile mutlaka uzman bir doktora başvurmak gerekmektedir. Hiperparatiroidizm hastalığı tedavisinde ise;

Hastalığa tanı koyulabilmesi için hastaların geçmiş hikâyeleri ve fiziki muayenesi yapılmalıdır. Bu işlemlerden sonra paratiroid hormon, fosfor ve kalsiyum seviyeleri ile alakalı olarak testler ve tetkikler yapılır. Hiperparatiroidizm hastalığı için gerekli tanının koyulabilmesi için;

• Paratiroid sintigarfisi
• Boyun ultrasonu
• Günlük olarak idrar atılımı takibi
• Kemik dansitometrisi
• Kemik röntgeni
• Kanda kalsiyum seviyesi ölçümü
• Paratiroid hormonu ölçümü

Tedavi ve tanı koyma aşamasında hastaların genel anlamdaki sağlık durumları, geçmiş hikâyeleri, hastalığın genel durumu, hastanın tedaviye olan uyumu ve hastalıktan doktorun beklentileri önemlidir. Bu hastalığın tedavi seçenekleri arasında cerrahi işlemlerde yer alır. Cerrahi işlemler ile normal seviyeden daha çok çalışmakta olan paratiroid bezinin çıkarılma işlemleri ameliyat ile yapılır.