Hipofiz bezi ameliyatı nasıl yapılır, sonrası neler yapmalı?

Hipofiz bezi ameliyatı hipofiz bezinde yer alan adenomların alınması için burundan girilerek yapılan bir ameliyat olup bu ameliyatın faydaları ve zorlukları

Hipofiz bezi

Hipofiz beynin en alt kısmında, gözlerin arkasında bulunan hormon yapımını sağlayan yaklaşık 1 cm boyunda bir organdır. Vücudun hormon yapan pek çok organını yönetir. Hipofiz bezinde görülen adenomlar (iyi huylu tümörler) büyüme özelliği hemen hemen hiç olmayan; vücudun diğer dokularına yayılmayan tümörler olarak adlandırılır.

Hipofiz adenomu beyinde çok sık rastlanan tümörlerdendir. Bu tümörler büyüme özelliğine sahip olmamakla beraber vücudun diğer bölgelerine ve dokularına yayılma eğilimi göstermezler. Hipofiz adenomunun tehlikesi büyümesi ile ilgili değildir; yıllar içinde yavaş da olsa bir büyüme söz konusu olabilir ancak asıl tehlike aşırı hormon salgılamaya neden olmalarıdır.

İlaç kullanımı ile bu hormon fazlalığı dengelenebilmektedir; ancak ilaç kullanımına karşın eğer hormonlar düzene girmezse ameliyat gerekebilir. Hipofiz bezi ameliyatı beynin alt kısmında olmasına karşın bir beyin ameliyatı olarak görülmez. Çünkü hipofiz bezi ameliyatında burun kökünden girilerek hipofiz bezine ulaşılır.

Bu operasyon neredeyse beyni hiç ilgilendirmez. Bu nedenle operasyon beyin ameliyatından çok bir sinüs operasyonuna benzer.

Hipofiz Bezi Ameliyatı Riskleri

Aslında kolay bir operasyon olmasına karşın her ameliyatta olduğu gibi hipofiz bezi ameliyatında da birtakım ameliyat riskleri vardır. Bunları şöyle listeleyebiliriz;

  • Beyin etrafından sıvı kaçağı olması durumu (bu durumda tekrar ameliyat gerekir)
  • Enfeksiyon kapma riski (antibiyotiklerle tedavi edilebilir)
  • Ameliyat sonrasında, ameliyat yerinde görülen pıhtıların boşaltılması esnasında karşılaşılabilecek problemler,
  • Göze giden sinirlerde hasar sonucu çift görme, hatta nadiren de olsa körlük,
  • Ameliyat sonrasında hipofiz bezi normal seyrine dönmeyebilir; ancak bunun tedavisi mümkündür. Hipofiz hormonları dışarıdan verilerek dengelenebilir,
  • Kadınlarda kısırlığa neden olabilir,
  • Nadiren de olsa inme (ölüm),
  • Bacaklarda oluşan pıhtının akciğerlere gitmesi olarak bilinen akciğer embolisi,
  • Kişiden veya ameliyat ortamından kaynaklanan problemler (üşütme, zatürre, kalp krizi, idrar yolu enfeksiyonu gibi)

Hipofiz Bezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Ameliyathanede genel anestezi ile yapılan hipofiz bezi ameliyatı nasıl yapılır? Öncelikle ameliyatın yapılması için özel çivilerle yüz tavana bakacak şekilde baş sabitlenir. Antiseptik solüsyon ile burun kanalı temizlenir, bu enfeksiyon riskini en aza indirecek bir durumdur. Ameliyat burundan girilerek yapılacağı için taşınabilir röntgen cihazı kullanılır. Böylece ameliyat süresince doktorlar nerelere ulaştığını net olarak görür. Ameliyat sonrası kapatma işleminde kullanılmak üzere bacak gibi organlardan yağ dokusu alınarak hazırlanır. Mümkün olduğu kadar kesi yapılmadan gerçekleştirilen ameliyat burundan girilerek hipofize ulaşılması ve oradaki tümörün alınmasıyla son bulur. Tümör alındıktan sonra yukarıda bahsettiğimiz yağ dokuları bölgeye uygulanarak tümörün alındığı yer kapatılır. Endoskopik yaklaşım olarak bilinen bu yöntem ile hipofiz bezi ameliyatı kolayca yapılabilmektedir.

Ameliyat kaç saat sürer sorusunun cevabı net değildir; kişiden kişiye değişebilir. Bu ameliyatı olanlar ameliyat sonrası olumlu sonuçlar almaktadır.

Hipofiz Bezi Ameliyatı Sonrası

Ameliyat sonrası karşılaşılabilecek durumlar, dikkat edilecekler ve önem verilmesi gerekenler şunlardır:

Hasta uyandığı zaman yoğun bakıma alınır, kısa süre sonra normal hasta odasına alınabilir. Bu yaklaşık olarak 1-2 saat sürer. Hasta sürekli olarak kontrol edilir, çünkü hemşirelerin sürekli olarak hastanın nabız, tansiyon gibi değerlerini kontrol etmesi gerekmektedir. Ağrı kesicilere ihtiyaç duyulması halinde ağrı kesici damardan, kalçadan veya ağız yoluyla verilebilir. Hastanın hasta odasına çıkmasının ardından beyin tomografisi çekilir ve doktorlar tarafından incelenir. Baş ağrısı çok fazla görülmese de bu duruma rastlanabilir. Ancak ameliyat sonrası takılan sonda özellikle erkek hastalarda rahatsızlık verilebilir; uygun görüldüğü an sonda çıkarılarak hasta normal yolla tuvalet ihtiyacını karşılayabilir.

Ertesi gün hasta normal beslenme düzenine dönebilir; ancak ağız kuruluğu, burun tamponları nedeniyle burundan nefes almada güçlük gibi durumlarla karşılaşılabilir. Ancak ameliyattan sonraki 2. Veya 3. Günde hastanın tamponları çıkarılır, normal şekilde yürüyebilir ancak birkaç gün baş ağrısının nadiren de olsa devam ettiği görülebilmektedir.

Bu durumda doktor kontrolünde ağrı kesici kullanılabilir. İlk birkaç gün fazla sıvı içme ihtiyacı duyulabilir, bu da aşırı idrar gelmesi hissi yaratabilir. Ameliyat sonrası hipofiz hormonları mutlaka takip edilmeli, yeterli veya uygun sağılama gerçekleşmez ise kontrol altında tutmak için desteklenebilir.

Hasta taburcu edilmeden önce tekrar tomografi istenerek dikkat ile kontrol edilmelidir. Tomografi sonuçları doktorun beklediği gibiyse ve hasta kendisini iyi hissediyorsa taburcu işlemi gerçekleşir. Ancak uygun görülen aralıklarla doktora kontrole gidilmelidir. Ameliyatın tam olarak nasıl yapıldığını görmek için hipofiz bezi ameliyatı izle videolarına göz atabilirsiniz.