Böbrek Üstü Bezi Hormonları Nedir? Tedavisi Nasıl Olur?

Böbreklerin üst bölümlerinde yapışmış vaziyette bulunmakta olan sarı tonlarındaki renge sahip olan iki adet bezlerdir. Diğer endokrin bezlerde de olduğu gibi kan damarları açısından oldukça zengin olurlar, bu böbrek üstü bezlerin böbreklerle direkt olarak bir ilişkisi yoktur.

Böbrek üstü bezleri nedir?

Böbreklerin üst bölümlerinde yapışmış vaziyette bulunmakta olan sarı tonlarındaki renge sahip olan iki adet bezlerdir. Diğer endokrin bezlerde de olduğu gibi kan damarları açısından oldukça zengin olan bu böbrek üstü bezlerin böbreklerle direkt olarak bir ilişkisi yoktur.Adrenal bezler yani, diğer bir deyiş ile böbrek üstü bezleri, yapısı ve salgılamakta olduğu hormonlarının diğerlerinden değişik olan 2 adet tabakadan meydana gelmektedir.

Adrenal bezlerin pembe tonlarında olan görüntüsü dış kısımlarında kabuk, yani; adrenal korteks, iç kısmında ise öz bölgesi, yani; adrenal medulla bulunmaktadır.Korteks hormonlarının daha az salgılanması durumlarında kanda bulunmakta olan ACTH miktarı artış gösterir.

Böbrek üstü bezi nin görevleri şunlardır:

Böbrek üstü bezi, isminden de anlaşışabileceği gibi böbreklerin üst kısmında yer alır. Kabuk ve öz diye adlandırılan iki ayrı bölümde incelenirler. Kabuk bölgesinden “ kortizol ” hormonu salgılanmaktadır. Bu hormon aminoasitlerden glikoz sentezini uyarmayı sağlar. Kana yeterli miktarlarda kortizol hormonunu salgılanmaz ise deride bulunmakta olan renk maddelerinin sayısı son derecede artar ve olmaması gereken, tuhaf bir kahverengileşme görülür.

Buna tıp dilinde “ Addison ” hastalığı ismi verilmiştir. Bu hastalıktan müzdarip kişilerde en sık görülen belirtiler; iştahsızlık, halsizlik ve kaslarda zayıflama gibi olumsuzluklardır.Böbrek üstü bezlerinin öz bölgesinden “ adrenalin ” adı verilen hormon salgılanmaktadır. Adrenalin; kan damarlarını daraltarak, kalp ritmini, atışını hızlandırır, karaciğerde glikojenin glikoza hidrolizini arttırır. Adrenalinin karaciğerde glikojenin glikoza bölünmesini hızlandırması, kanda bulunan glikoz miktarının sabit tutulması gibi hususlarda oldukça önemli rol oynar.

Böbrek üstü bezlerden salgılanan hormonları

Böbrek üstü bezi kabuk bölgelerinden salınımı gerçekleşen hormonları şunlardır:

• Kortizol: Organizmada karbonhidrat ve proteinlerin işleyişini düzene sokar. Böbrek üstü bezi bu hormonu üretir. Protein ve de yağların glikozlara dönüşüm süreçlerinin daha hızlı olmasını sağlar.Bu işlemler sayesinde kanda bulunmakta olan şeker miktarının daha da yükselmesini sağlar.Tedavi amaçlı olarak iltihaplanma, romatizma ve alerji gibi rahatsızlıklarda da sıklıkla kullanılır.Karaciğerlerde ise glikojen sentezinin daha hızlı gerçekleşmesini sağlar.
• Aldosteron: Aldosteron hormonu böbreklerde bulunan idrar tüpçüklerinden sodyum ve klor iyonlarının tekrardan emilimini gerçekleştirir.Bu yollarla kan veya hücre dışı sıvıların iyon değişiminin düzenlenmesine yardımcı olur.Fazla salgılanır ise kan basıncı normal seviyesinden çok daha fazla yükselir ve doku sıvısınında miktarı artar. Hormonların üretilememesi durumunda ise bu aksaklık ölüme sebep olabilir.Deniz suyu yutmuş olan bir insanda aldosteron miktarı diğer insanlara göre çok daha fazla azalır.
• Adrenal eşey hormonları: Hem erkek hem de kadınlarda böbrek üstü bezlerinin kabuk kısımlarından az bir miktarda eşeysel ismi verilen hormonlar salgılanır.Erkek çocuklarda ergenlik dönemlerinden önce bu hormon olması gerekenden fazla salgılanır ise hangi çocuk normal zamanından çok daha önce ergenliğe girebilir.Kadınlarda ise bu hormon gereğinden fazla çalışırsa sakal çıkar, ses telleri kalınlaşır ve erkeklere ait özellikler gözlemlenebilir.Adrenal eşey hormonlarının fazla salınması gibi durumlarda erkek çocuklarda ses kalınlaşması ya da kas gelişmesi ile tüylenme gözlemlenir.Böbrek üstü bezi öz bölgesinden salgılanan hormonlar şunlardır:Buradan salgılanmakta olan hormonlar metabolizmanın hızlanmasına yardımcı olan, sempatik sinirlerin öz bölgesini uyarması halinde salgılanırlar:
• Adrenal ( Epinefrin ): Heyecanlanma, korkma, sinirlenme, üzülme gibi ruh hallerinde ve bazı alınan ilaçların yan etkilerinin olumsuz olması durumunda kanda bulunan hormon miktarı artar. Hangi olduğunda vücudun nasıl tepki vereceği hormonlar sayesinde saptanır. Hangi bu durumda adrenalinin etkisi ile kanda bulunan şeker miktarı ve kan basıncı oranı ve kan dolaşımı hızı oldukça yükselir, hücrelerde olan enerji üretimi artar, sindirim sistemi yavaşlamaya başlar.Kalp atışları hızlanır, damarlar olduğundan daha da genişler ve göz bebekleri büyümeye başlar.Beyninize normalden daha fazla kan gider ve kanın pıhtılaşma süresi kısalır. Yorgunluğa karşı ise daha dirençli olunur.Adrenalin hormonu, duran bir kalbin yeniden çalışmasında ve kan basıncının yükselmesi gibi durumlarda kullanılır.Adrenalin hormonu etkisiyle deride bulunan kılcal damarlar ise daralır. Korktuğumuz zamanlar derimizin sararmasının sebebi bu hormondur.

Böbrek Üstü Bezlerinden Oluşan Hormon Düzensizlikleri

Hormonların olması gerekenden yüksekliği ya da düşüklüğü sağlık açısından olumsuz bir durumdur. Yüksekliği için çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Yüksek olması durumunda hormonu dengelemek için doktor size çeşitli ilaçlar verecektir. Kadınlarda ve erkeklerde hormon eksikliği ve fazlalığı bedensel – ruhsal bir çok sıkıntıya neden olabilmektedir. Kadınlarda sakal çıkması, ses tellerinin çatallaşıp daha erkeksi olması, vücutta aşırı tüylenme, hareketlerin erkeksileşmesi gibi yan etkiler görülür.

Bu fiziksel yan etkilerin yanı sıra, ruhsal durumunda da dalgalanmalar görülür. Kişi kendisini daha stresli ve mutsuz hissedebilir. Erkeklerde ise, ses telleri incelir, tüylenmeler seyrekleşir, gögüs büyümesi olabilir, cinsel organda ve ereksiyonda sorunlar görülür. Erkeklerde de hormon dengesizliklerinde ruhsal sorunlar sıklıkla görülmektedir. Ereksiyon sıkıntısı yaşanması sebebi ile genellik ile kendilerini daha kötü hissederler.

Dışarıdan alacağınız doğal ve katkısız ek gıdalarla da iyileşme sürecini hızlandırabilirsiniz. Doktorunuza danışmadan ilaç kullanmanız hormon düzeylerinizi daha da olumsuz etkileyebileceği için, reçete edilenin dışına çıkılmaması sağlığınız açısından daha iyi olacaktır.